Η κρίσιμη κρίση

Η Μητέρα των κρίσεων - το ΚΡΑΧ του 1929 που πολλοί αναφέρουν στις μέρες μας και η Μεγαλη Υφεση της δεκαετίας του ‘30, ουσιαστικά δεν τερματίστηκε ποτέ. Απλά εξαφανίστηκε μέσα στην κινητοποίηση για τον πόλεμο. Τάδε έφη ο Τζον Κένεθ Γκαλμπρέηθ

Μόνο στις ΗΠΑ σε αριθμούς μετά το Κραχ έχουμε τα εξής :

12.000.000 έμειναν άνεργοι.

12.000 έχαναν τη δουλειά τους κάθε μέρα.

20.000 επιχειρήσεις κήρυξαν πτώχευση.

1616 τράπεζες πτώχευσαν.

1 στους 20 γεωργούς ξεσπιτώθηκαν.

23.000 αυτοκτονίες σημειώθηκαν σ' ένα χρόνο, αριθμός ρεκόρ.

οι μειώσεις του ρυθμού ανάπτυξης, οι οποίες συνοδεύονται με αύξηση της ανεργίας, ονομάζονται οικονομικές υφέσεις. Όταν η οικονομία συνέρχεται από την ύφεση και αρχίζει να αναπτύσσεται και πάλι (π.χ. το ΑΕΠ αυξάνεται με ρυθμό πάνω από 2% το χρόνο, με συνέπεια να αρχίζει να υποχωρεί η ανεργία η οποία αυξήθηκε στην περίοδο της ύφεσης) λέμε ότι ήρθε η ανάκαμψη. Όπως είδαμε και προηγουμένως, τα τελευταία διακόσια και πλεόν χρόνια, η διεθνής οικονομία περνάει από την ύφεση στην ανάκαμψη και κατόπιν και πάλι στην ύφεση. Αυτή η ακολουθία ονομάζεται οικονομικός κύκλος.

Το Νοέμβρη του 1923 ένα καρβέλι ψωμί στοίχιζε στο Βερολίνο 428 δισεκατομύρια μάρκα. Και να τα είχε κάποιος, θα χρειαζόταν ένα καρότσι για να τα κουβαλήσει στον φούρνο της γειτονιάς! Πώς συνέβη αυτό; Εάν δούμε τα στατιστικά στοιχεία της εποχής παρατηρούμε ότι η συνολική ποσότητα μάρκων στη Γερμανική Δημοκρατία της Βαϊμάρης (η ονομασία με την οποία είναι γνωστή η Γερμανία από το 1918 μέχρι την άνοδο των Ναζί στην εξουσία) αυξήθηκε από 33 δισεκατομύρια το 1918 σε 608 τετράκις εκατομύρια το 1923. Βέβαια είναι προφανές ότι αυτή η κρίση του Γερμανικού νομισματικού συστήματος είχε να κάνει με το γεγονός ότι το 1918 η Γερμανία έχασε τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμου, παραδόθηκε και υποχρεώθηκε να πληρώνει βαρύτατες πολεμικές αποζημιώσεις.

Όμως είναι εξ ίσου προφανές ότι οι κρίσεις υπερ-πληθωρισμού (σαν αυτή που κατέστρεψε το Γερμανικό νομισματικό σύστημα στη δεκαετία του 1920) δεν εξηγούνται από τις πολεμικές ήττες. Στη διάρκεια της δεκαετίας του 1980 ο πληθωρισμός στην Τουρκία ξεπερνούσε κατά μέσο όρο το 40% ενώ στο Ισραήλ έφτασε το 116% και στη Βραζιλία το 199%. Αλλά και στις ανεπτυγμένες χώρες ο πληθωρισμός άγγιξε το 20% στη διάρκεια της δεκαετίας του 1970. Τέτοιες βίαιες αλλαγές στο επίπεδο των τιμών υποδηλώνουν πως κάτι δεν πάει καλά με την οικονομία. Αντικατοπτρίζουν κρίσεις του οικονομικού συστήματος.

Γιατί θεωρείται ο πληθωρισμός ένδειξη κρίσης μιας οικονομίας; Θεωρητικά, από μόνος του ο πληθωρισμός δεν αποτελεί πρόβλημα. Αν για παράδειγμα κάθε μήνα όλες οι τιμές, οι μισθοί, τα ενοίκια, τα κέρδη, οι αποσβέσεις, οι συντάξεις, τα επιδόματα κλπ. ανεβαίνουν κατά 1%, τότε ο ετήσιος πληθωρισμός θα ισούται με 12% και δεν θα αλλάζει τίποτα το πραγματικό (ή το ουσιαστικό) εφόσον η παραγόμενη ποσότητα προϊόντων, η απασχόληση, και οι επενδύσεις (ως ποσοστό του ΑΕΠ) παραμένουν στο ίδιο επίπεδο. Το μόνο που θα αλλάζει είναι η ονομαστική (αλλά όχι η πραγματική/σχετική) αξία του κάθε τι, π.χ. των συντάξεων, των πορτοκαλιών κλπ). Το πρόβλημα όμως είναι ότι οι κρίσεις του νομισματικού συστήματος συνήθως σημαίνουν ότι όλα αυτά τα πραγματικά μεγέθη δεν παραμένουν στο ίδιο επίπεδο αλλά αντίθετα «υποφέρουν» και αυτά.

Για παράδειγμα, από το 1929 μέχρι το 1933 το επίπεδο τιμών στις ΗΠΑ έπεσε κατά 25%. Ένα φαινόμενο που είναι το αντίθετο ακριβώς του πληθωρισμού. Τί το κακό έχει η πτώση των τιμών; Εάν ήταν απλώς να πέφτουν οι τιμές δεν θα υπήρχε κανένα πρόβλημα. Εάν όμως δούμε τι συνέβη στην παραγωγή, στο ΑΕΠ, των ΗΠΑ θα ξαφνιαστούμε: Το ΑΕΠ των ΗΠΑ το 1929 ανερχόταν στα 104.4 δισεκατομύρια δολάρια. Την επόμενη χρονιά έπεσε στα 95.1 δισεκατομύρια. Το 1933 είχε καταβαραθρωθεί στα 74.2 δισεκατομύρια.

Παρατηρούμε λοιπόν ότι, μέσα σε τέσσερα χρόνια, η παραγωγή των ΗΠΑ είχε μειωθεί κατά 29%! Όλη η ανάπτυξη που χρειάστηκε πάνω από δύο δεκαετίες σκληρής δουλειάς, εξανεμίστηκε μέσα σε μερικά χρόνια. Ταυτόχρονα η ανεργία ανήλθε από το 3.1% μόλις του εργατικού δυναμικού της χώρας το 1929 στο 24.7% το 1933. Σε προηγούμενα κεφάλαια (βλέπε Κεφάλαιο 9) αναφερθήκαμε σε αυτή την κρίση ως την Μεγάλη Κρίση του Μεσοπολέμου ή της δεκαετίας του 1930. Πράγματι, η κρίση αυτή ήταν τεράστια και πήρε πολύ γρήγορα παγκόσμιες διαστάσεις.

Στη Βρετανία οι τιμές έπεσαν και εκεί μεταξύ του 1929 και του 1933 κατά 8% περίπου και η ανεργία ανέβηκε, την ίδια εποχή, από το 7.2% στο 13.9%. Στην Γερμανία η ανεργία που το 1929 ανερχόταν στο 5.9%, το 1933 άγγιξε το 15%. Στη Δανία από 8% το 1929 πετάχτηκε στο 14.5% το 1933. Στον Καναδά και στην Αυστραλία οι αντίστοιχες αυξήσεις οδήγησαν την ανεργία από το 2.9% και το 8.2% το 1929 στο 19.3% και στο 17.4% αντίστοιχα το 1933. Ακόμα και στο Βέλγιο, που ουσιαστικά δεν αντιμετώπιζε πρόβλημα ανεργίας το 1929 (ποσοστό 0.8%), το 1933 η ανεργία βρισκόταν στο 10.3% του εργατικού δυναμικού. Πράγματι επρόκειτο για μια κρίση τεραστίου βάθους και έκτασης. (1)

στις 29 Οκτωβρίου του 1929 οι τιμές των μετοχών στο χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης βυθίζονται. Συνεχίζουν την πτώση τους χωρίς έλεγχο για ένα μήνα. Η πτώση στις χρηματιστηριακές αγορές οδηγεί σε πτώση στην αγορά των ακινήτων. Μέσα σε ένα μήνα καταρρέουν όλες οι αγορές και οι μετοχές των χρηματιστηρίων δεν έχουν πλέον κανένα αντίκρισμα. Αποδεικνύεται για μια ακόμη φορά ότι η ανάπτυξη των προηγούμενων ετών έχει στηριχτεί πάνω σε μια μεγάλη φούσκα. Μέχρι το 1931 είχαν χρεοκοπήσει 2.500 Τράπεζες και δύο χρόνια αργότερα ο αριθμός είχε αγγίξει τις 5.000. Η τότε Αμερικάνικη κυβέρνηση δεν στηρίζει τους πολίτες, των οποίων οι οικονομίες έχουν εξανεμιστεί αλλά τις Τράπεζες. Η ύφεση επεκτείνεται, με κάποια καθυστέρηση, το 1933 - 1934, σε όλες τις τότε βιομηχανοποιημένες χώρες στον κόσμο. Τη λύση έρχεται να δώσει ο πόλεμος και η Κυβέρνηση Ρούσβελτ, η οποία επενδύει πολλά εκατομμύρια δολάρια στην ανάπτυξη της πολεμικής βιομηχανίας και δημιουργεί έτσι νέες θέσεις απασχόλησης. Η κρίση για κάποιες χώρες κράτησε μέχρι τα τέλη του 1930 και για άλλες μέχρι τις αρχές του 1940.

Καθώς η Ιστορία εξελίσσεται οι κρίσεις επανέρχονται για να συγκλονίσουν πάλι συθέμελα τη παγκόσμια οικονομία.

Οι πετρελαϊκές κρίσεις της δεκαετίας του 1970

Μετά τον πόλεμο οι περισσότερες οικονομίες γεύτηκαν τη μακρύτερη περίοδο ανάπτυξης στην ιστορία των κοινωνιών της αγοράς. Από το 1950 μέχρι και τα μέσα της δεκαετίας του ’70 οι οικονομίες αναπτύσσονταν με χαμηλά ποσοστά ανεργίας και πληθωρισμού.

Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του ’70 έκαναν την εμφάνισή τους δύο πετρελαϊκές κρίσεις. Αυτές έφεραν στο προσκήνιο το φαινόμενο του στασιμοπληθωρισμού, δηλαδή τη συνύπαρξη πληθωρισμού και αυξημένης ανεργίας. Ως επίσημη ημερομηνία έναρξης της πρώτης κρίσης καταγράφεται η 17η Οκτωβρίου του 1973, όταν τα μέλη του OAPEC (Οργανισμού Αραβικών Χωρών - Εξαγωγέων Πετρελαίου Oργανισμού Aραβικών Πετρελαιοπαραγωγών Kρατών) ανακοίνωσαν ότι δεν θα προμήθευαν πλέον με πετρέλαιο τις χώρες που υποστήριξαν το Ισραήλ στη διαμάχη του με τη Συρία και την Αίγυπτο. Σε αυτές τις χώρες συμπεριλαμβάνονταν οι ΗΠΑ, οι σύμμαχοι τους στη Δυτική Ευρώπη και η Ιαπωνία.

Παράλληλα, τα μέλη του OPEC (Οργανισμός Πετρελαιοπαραγωγών χωρών) συμφώνησαν να εκμεταλλευτούν την επιρροή τους στο μηχανισμό καθορισμού της τιμής του πετρελαίου, έτσι ώστε να αυξηθεί η τιμή του παγκοσμίως. Ετσι, η εξάρτηση του βιομηχανοποιημένου κόσμου από το αργό πετρέλαιο και ο κυρίαρχος ρόλος του OPEC ως παγκόσμιου προμηθευτή, οδήγησαν σε δραματικά πληθωριστικές αυξήσεις τιμών, ενώ ήταν κατασταλτικές για την οικονομική δραστηριότητα.

Παρόλα αυτά, οι στοχευμένες χώρες ανταποκρίθηκαν βρίσκοντας νέες πρωτοβουλίες για να περιορίσουν την εξάρτηση τους από τις παραπάνω χώρες. Παρά τις προσπάθειες των αραβικών κρατών να καταδείξουν την ενεργειακή εξάρτηση της Δύσης, μπορεί να υποστηριχθεί ότι τελικά διαπραγματεύονταν διπλωματικά οφέλη για την ολοένα και αυξανόμενη εξάρτηση από τη Δύση για οικονομική και στρατιωτική ασφάλεια. Η έντονη αντίδραση από τις ΗΠΑ, τη Δυτική Ευρώπη, την Ιαπωνία και τη Σοβιετική Ενωση, καθώς και η εισροή νέου πετρελαϊκού πλούτου, είχαν επικίνδυνες συνέπειες για τα αραβικά κράτη κατά τα έτη μετά το 1973 και το εμπάργκο του OPEC. Οι υψηλές τιμές του πετρελαίου άνοιξαν νέους δρόμους προς αναζήτηση ενέργειας, φτάνοντας μέχρι την Αλάσκα, τη Βόρειο Θάλασσα, την Κασπία Θάλασσα και τον Καύκασο.

Εξι χρόνια μετά, το 1979, ακολούθησε η δεύτερη πετρελαϊκή κρίση. Εκανε την εμφάνισή της στις ΗΠΑ, στον απόηχο της ιρανικής επανάστασης. Μετά την πολιτική κρίση και τον Ayatollah Khomeini να ανακτά τον έλεγχο του Ιράν, οι διαμαρτυρίες γκρέμισαν τον πετρελαϊκό τομέα του Ιράν. Παρόλο που το νέο καθεστώς επανέλαβε τις εξαγωγές πετρελαίου, ήταν ασυνεπείς και λιγότερες οδηγώντας τις τιμές να εκτοξευθούν στα ύψη.

Οι χώρες του OPEC για να αντιμετωπίσουν την κατάσταση, αύξησαν την παραγωγή τους και η συνολική απώλεια έφτασε στο 4%. Ωστόσο, επικράτησε ένας διαδεδομένος πανικός που ανέβασε την τιμή πολύ περισσότερο από όσο θα αναμενόταν. Μετά το 1980 οι τιμές του πετρελαίου έπεφταν για έξι συνεχόμενα έτη και κορυφώθηκαν το 1986 με μία πτώση 46%. Αυτό ήταν αποτέλεσμα της μειωμένης ζήτησης και της υπερβολικής παραγωγής, οδηγώντας τον OPEC στο να χάσει την ενότητα του.

Η «Μαύρη Δευτέρα» του 1987

Από τα μέσα της δεκαετίας του ’80 και σχεδόν μία δεκαετία μετά την τελευταία κρίση παρατηρήθηκε μία σημαντική οικονομική ανάκαμψη. Οι οικονομίες αναπτύχθηκαν και πάλι, ο πληθωρισμός υποχώρησε και τα χρηματιστήρια έζησαν μεγάλες δόξες. Η ταχύτατη πτώση των μετοχών που ακολούθησε, τον Οκτώβριο του ’87, έφερε μνήμες από τον Οκτώβριο του ’29. Τη Δευτέρα 19 Οκτωβρίου του 1987 ο δείκτης Dow Jones έχασε το 22% της αξίας του μέσα σε λίγες ώρες, δίνοντας το έναυσμα για ένα μαζικό ξεπούλημα μετοχών στην Ευρώπη και την Ιαπωνία.

Τα αίτια της κρίσης προκύπτει ότι ήταν οικονομικοπολιτικά. Τα στοιχεία για το εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ το Σεπτέμβριο ήταν δυσμενή. Παράλληλα, οι εξελίξεις στο πολιτικό σκηνικό ήταν αρνητικές, καθώς ο πρόεδρος Reagan δεν ήταν σε θέση, για λόγους υγείας, να ελέγχει την κατάσταση στις ΗΠΑ και η κρίση στον Περσικό Κόλπο κλιμακωνόταν.

Οσον αφορά στο Χρηματιστήριο Αθηνών παρατηρήθηκε πρωτοφανής πτώση των τιμών των μετοχών, ενώ έμεινε κλειστό από τις 20 Οκτωβρίου έως τις 23 Οκτωβρίου του 1987. Ωστόσο, ακόμα και όταν άνοιξε, η πτώση εξακολούθησε να είναι σημαντική και η προσφορά καταιγιστική. Η απογοήτευση ήταν διάχυτη στους επενδυτές. Ο τότε πρωθυπουργός, Ανδρέας Παπανδρέου, κατηγορούσε τις ΗΠΑ για την κρίση και στη Βουλή οι κατηγορίες εκτοξεύονταν κατά πάντων.

Βέβαια, αυτή τη φορά ο αντίκτυπος της κρίσης δεν ήταν τόσο δραματικός όσο το 1929. Η αμερικανική οικονομία ήταν πλέον πιο ισχυρή και ανθεκτική σε τέτοιου είδους «χτυπήματα». Επιπλέον, η επέμβαση της κυβέρνησης και της κεντρικής τράπεζας των ΗΠΑ, με τη διάθεση μεγάλων ποσοτήτων ρευστού στην αγορά, υπήρξε καθοριστική. Με αυτόν τον τρόπο επωφελήθηκαν οι τράπεζες, μείωσαν τα επιτόκια και έδωσαν σημαντικά δάνεια στις μεγαλύτερες εισηγμένες επιχειρήσεις. Παρόλα αυτά, θεωρείται ότι η εν λόγω κρίση σήμανε τη νέα μείωση της οικονομικής δραστηριότητας που παρατηρήθηκε την περίοδο 1989-1992 στην παγκόσμια οικονομία.

1997: η κρίση στις ασιατικές «τίγρεις»

Μέχρι το 1997 χώρες της Ασίας, όπως η Ταϊλάνδη, η Μαλαισία, οι Φιλιππίνες και η Ινδονησία γνώριζαν μια ραγδαία ανάπτυξη. Οι επενδύσεις που προσέλκυαν έφταναν στο ήμισυ των συνολικών επενδύσεων σε αναπτυσσόμενες χώρες. Ιαπωνικές τράπεζες και αμερικανικοί οργανισμοί επένδυσαν σε αυτές, χωρίς να ανησυχούν για τα κέρδη τους, καθώς τα τοπικά νομίσματα ήταν προσκολλημένα στο δολάριο.

Ωστόσο, ο ξέφρενος ρυθμός των επενδύσεων και τα ελλείμματα στον προϋπολογισμό των ασιατικών χωρών είχαν ως αποτέλεσμα να μην μπορούν να συγκρατήσουν τη συναλλαγματική ισοτιμία με το δολάριο. Με την εγκατάλειψη της εν λόγω ισοτιμίας ακολούθησε ραγδαία πτώση στα χρηματιστήρια και στις τιμές των οικοδομικών επιχειρήσεων που ανθούσαν μέχρι τότε. Ενδεικτικό είναι ότι το χρηματιστήριο του Χονγκ Κονγκ σημείωσε πτώση 64% κατά την περίοδο 1997-1998.

Οι επιπτώσεις της κρίσης παρέμειναν μέχρι και το 1998. Στις Φιλιππίνες η ανάπτυξη άγγιξε το μηδέν. Μόνο η Σιγκαπούρη και η Ταϊβάν απέφυγαν τις σοβαρές συνέπειες της κρίσης, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι η κρίση δεν τις άγγιξε. Ωστόσο, μέχρι το 1999 τα σημάδια ανάκαμψης στις οικονομίες της Ασίας άρχισαν να γίνονται εμφανή.

2000: Η «φούσκα» των μετοχών υψηλής τεχνολογίας

Στα τέλη της δεκαετίας του ’90, οι εταιρείες του internet βρέθηκαν στο απόγειο τους. Η τάση για επένδυση σε μετοχές υψηλής τεχνολογίας ήταν γενικευμένη. Το φαινόμενο κορυφώθηκε τον Ιανουάριο του 2000, όταν η AOL εξαγόρασε με το αστρονομικό ποσό των 200 δισ. δολαρίων τον όμιλο Time Warner. Το Μάρτιο του 2000 ο δείκτης μετοχών υψηλής τεχνολογίας Nasdaq έφτασε το ιστορικό του υψηλό άνω των 5.000 μονάδων. Η φούσκα έσκασε, με το δείκτη Nasdaq να χάνει μέχρι τον Οκτώβριο του 2002 το 78% της αξίας του.

Ως κύρια αίτια αυτής της πτώσης θεωρούνται οι υπερτιμημένες μετοχές των εταιρειών υψηλής τεχνολογίας, αλλά και η διαφθορά των εταιρειών μιας και πολλές από αυτές δήλωναν κέρδη υψηλότερα του πραγματικού. Συχνά επίσης, οι χρηματιστηριακοί αναλυτές έδιναν θετικές εισηγήσεις για μετοχές εταιρειών που είχαν σημαντικά οικονομικά προβλήματα. Οι συνέπειες για την αμερικανική οικονομία ήταν ευρύτερες. Η πτώση ήταν απότομη, οι επενδύσεις «πάγωσαν» και η 11η Σεπτεμβρίου αποτέλεσε τη χαριστική βολή. Η Fed όμως παρενέβη εγκαίρως, μειώνοντας διαδοχικά τα επιτόκια και βοηθώντας τη μεγαλύτερη οικονομία του πλανήτη να ανακάμψει.

2007: Η κρίση των subprimes

Στις αρχές του καλοκαιριού του 2007 οι ΗΠΑ είδαν για άλλη μια φορά την οικονομία τους να συρρικνώνεται. Μία νέα λέξη άρχισε να απασχολεί όσους ασχολούνται με τα οικονομικά: τα subprimes δάνεια. Πρόκειται για στεγαστικά δάνεια που χρηματοδοτούν πέραν του 100% της αξίας του ακινήτου, καθώς επίσης και δάνεια με υψηλότερο επιτόκιο σε μη φερέγγυους δανειολήπτες. Αυτό σημαίνει ότι χορηγούνταν σε δανειολήπτες με μεγάλη πιθανότητα να μην μπορέσουν να τα αποπληρώσουν, είτε γιατί έχουν χαμηλό εισόδημα, είτε γιατί δεν έχουν μόνιμη εργασία. Επιπλέον, οι τόκοι είναι εξαιρετικά υψηλοί αλλά και κυμαινόμενοι, δίνοντας το έναυσμα δημιουργίας ενός κερδοσκοπικού συστήματος γύρω από αυτά. Με μόνο στόχο την επίτευξη κέρδους, τα δάνεια χορηγήθηκαν στα αμερικανικά νοικοκυριά, χωρίς προηγουμένως οι τράπεζες να ελέγξουν τη δυνατότητα αποπληρωμής τους. Αυτό σε συνδυασμό με την κρίση της αγοράς ακινήτων και την πτώση των τιμών επέφερε μία γενικευμένη κρίση. Ακολούθησαν κατασχέσεις σπιτιών και χιλιάδες εξώσεις. Η πώληση αυτών απλά επιδείνωσε την κατάσταση. Μέσα από αλυσιδωτές αντιδράσεις η ύφεση της αμερικανικής οικονομίας θεωρήθηκε πλέον δεδομένη.

Οι ανησυχίες όμως, έχουν εξαπλωθεί και στις ευρωπαϊκές και ασιατικές αγορές. Το αποτέλεσμα είναι οι κεντρικές τράπεζες να διοχετεύουν δισεκατομμύρια ευρώ ή δολάρια σε αυτές. Το συνολικό ύψος της ζημίας για το σύνολο της παγκόσμιας αγοράς αποτιμάται σε πάνω από 400 δισ. ευρώ.(3)

Και για να ολοκληρώσουμε αυτή την αναδρομή στις οικονομικές κρίσεις του παρελθόντος προσπαθώντας να ερμηνεύσουμε και να προετοιμαστούμε για το τι εξυπηρετεί και που πραγματικά οδηγεί η σημερινή κρίση παραθέτουμε το άρθρο του Newsweek το οποίο μπορείτε να διαβάσετε ολόκληρο στο σχετικό link

Depression 2010?

The crisis in Greece is starting to revive eerie memories of the 1930s.

Οικονομική κρίση 2010

Η κρίση στην Ελλάδα αρχίζει να επαναφέρει παλιές αναμνήσεις του 1930

Στο άρθρο αυτό σημειώνω τη πρόταση " It is that painful and once unthinkable changes are made only under the pressure of acute crisis. "οι επώδυνες και κάποτε απρόβλεπτες αλλαγές συμβαίνουν μόνο κάτω από τη πίεσης μιας οξείας(βίαιας) κρίσης". Γνωρίζοντας τι ακολούθησε το Κραχ του 1929, αναρωτιέμαι - όπως και το δημοσίευμα του Newsweek - εάν οι από πολλούς προλεγόμενη ανάκαμψη του 2011 αποτελεί όχι το τέλος της κρίσης αλλά ένα είδος ψευδόφαρμάκου - placebo - το οποίο θα μας πείσει για το καθεστώς ασφάλειας και ανακούφισης που επετεύχθη τελικά.

Η κρίση δεν έγινε για να καταρρεύσει το σύστημα αλλά για να πιστέψει και να εναποθέσει ο κόσμος τις ελπίδες του και το μέλλον του σε αυτό, με απόλυτη εμπιστοσύνη και ευγνωμοσύνη, αποδεχόμενος τις πραγματικά επώδυνες και απρόβλεπτες αλλαγές μιας παγκόσμιας οικονομικής δικτατορίας που έπονται αδιαμαρτύρητα αν όχι ως τη μοναδική σανίδα σωτηρίας. Η κρίση αυτή όμως θα μπορούσε να αποτελέσει και το Βατερλώ του συστήματος εάν σήμερα ο καθένας μας και όλοι μας καταλάβουμε ότι το παρόν μας όσο και ασταθές όσο και αβέβαιο να είναι μας δίνει ακόμη κάποιες ελευθερίες, από αυτές το διαδίκτυο είναι ένα πολύ μεγάλο όπλο - ίσως όχι για πολύ ακόμη - να παρέμβουμε στην ανθρώπινη ιστορία καταλυτικά.

Εάν όπως λέει το άρθρο για τα αποτελέσματα του Κραχ "Η Βρετανία αντικαταστάθηκε ως ο κυριότερος διεθνής παίκτης από την Αμερική, ο κόσμος εγκατέλειψε το χρυσό τελικά όταν πλέον τα πράγματα είχαν φτάσει στο απροχώρητο , το πρόβλημα των μεταπολεμικών χρεών λύθηκε όταν εγκαταλείφθηκαν οι καταβολές των δανείων αφού δεν υπήρχαν τα χρήματα"

πόσο εφικτό θα ήταν φτάνοντας στο απροχώρητο, για μια ακόμη φορά, η επόμενη αλλαγή να αντικαταστήσει οριστικά τους υπάρχοντες διεθνείς παίκτες, τους υπάρχοντες κατεστημένους θεσμούς από τους οποίους δημιουργούνται και τους οποίους οι αλλεπάληλες οικονομικές κρίσεις στο τέλος ενδυναμώνουν κάθε φορά και περισσότερο.

Πόσο εφικτό θα ήταν να προσδιορίσουμε, να υλοποίησουμε την έννοια ότι "τα χρήματα ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ δεν υπάρχουν" παρά μόνο ως το μέσο καταδυνάστευσης και παραμόρφωσης των πραγματικών αξιών και βασιζόμενοι σε μια νέα οικονομία των πόρων, της επιστήμης και της τεχνολογίας στη πλήρη ανάπτυξή της να δημιουργήσουμε τον άνθρώπινο πολιτισμό όπως ποτέ μέχρι τώρα δεν έχει υπάρξει

Είναι στο χέρι μας αυτή να είναι η κρίσιμη κρίση όπου θα αποφασίσουμε ότι η Ιστορία δεν επαναλαμβάνεται αλλά ξαναγράφεται. The Venus Project, μια κοινωνία απαλλαγμένη από φτώχεια, πολέμους, χρήμα, εκμετάλλευση και δυστυχία.

(4) http://www.newsweek.com/id/237488

(3) http://www.enthesis.net/index.php?option=com_content&view=article&id= 259:enthesis5147&catid=4:internationaleconomy&Itemid=3

(2)http://bizhelp365.com/index.php?option=com_content&view=article&id=282:-a&catid=66:2010-02-16-11-42-37&Itemid=149&lang=el

(1) http://www.econ.uoa.gr/UA/content/gr/Article.aspx?folder=483&office=16&article=575

Posted in: Κοινωνία,Οικονομία